Amabili tabernacoli

Joseph Gabriel Rheinberger (1839 - 25 novembre 1901): Hymne: Wie lieblich sind deine Wohnungen per coro femminile e arpa (o pianoforte) op. 35 (1865); testo: Salmo LXXXIII (84), versetti 2-5 e 12. Kammerchor Stuttgart e Ensemble Stuttgart, dir. Frieder Bernius.

Wie lieblich sind deine Wohnungen, o Herr!
Es sehnt sich meine Seele nach dem Vorhof des Herrn.
Mein Herz frohlockt in dem lebendigen Gotte;
denn der Sperling findet ein Haus,
und die Taube Obdach im Sturm:
ich finde deine Altäre, o du mein König, Herr und Gott!
Selig sind die in deinem Hause wohnen,
in alle Ewigkeit loben sie dich!
Barmherzigkeit und Wahrheit liebt Gott,
und denen die da wandeln in Unschuld,
gibt Gnade er und Herrlichkeit.

Rheinberger, op. 35

Un mottetto protestante

Johann Walter (1496 - 10 aprile 1570): Beati immaculati in via, mottetto a 7 voci (pubblicato in Torgauer Kirchweih-Motette, 1544). Favorit- und Capell-Chor Leipzig e Bläser-Collegium Leipzig, dir. Ekkehard Wagner.
Il testo della parte vocale più acuta (discantus) e delle 4 parti di tenor è costituito da alcuni versetti (1-2, 5-6, 12, 35-37, 171 e 175) del Salmo 118. Il testo della parte di contralto (altus) inneggia a Giovanni Federico I di Sassonia, detto Giovanni il Magnanimo e Campione della Riforma; quello della parte di basso esalta Lutero e Melantone. Ai tenores è affidato un canone a 4 voci all’unisono.

Discantus, Tenores :

1 Beati immaculati in via, qui ambulant in lege Domini.
2 Beati qui scrutantur testimonia ejus; in toto corde exquirunt eum.

5 Utinam dirigantur viae meae ad custodiendas justificationes tuas.
6 Tunc non confundar, cum perspexero in omnibus mandatis tuis.

12 Benedictus es, Domine; doce me justificationes tuas.
35 Deduc me in semitam mandatorum tuorum, quia ipsam volui.

36 Inclina cor meum in testimonia tua, et non in avaritiam.
37 Averte oculos meos, ne videant vanitatem; in via tua vivifica me.

171 Eructabunt labia mea hymnum, cum docueris me justificationes tuas.
175 Vivet anima mea, et laudabit te, et judicia tua adjuvabunt me.

Altus :

Vivat, vivat, vivat, vivat Ioannes Frederich: Elector & dux Saxorum:
Defensor veri dogmatis: pacisque custos pervigil:
Vivat per omne seculum.

Bassus :

Vive Lutherus: Vive Melanton: Vivite nostrae, Lumina terrae:
Charaque Christo Pectora: per vos, Inclyta nobis Dogmata Christi,
Reddita: vestro Munere: pulsis Nubibus atris: Prodiit ortu
Candidiore Dogma salutis: vivite longos Nestoris annos. Amen.

Salmo 100

Nicolaus Bruhns (1665 - 29 marzo 1697): Jauchzet dem Herren, alle Welt, cantata per tenore, 2 violini, fagotto/violoncello e basso continuo. Raphael Höhn, tenore; Stéphanie Pfister e Sabine Stoffer, violini; Daniel Rosin, violoncello; Elina Albach, organo e clavicembalo.

Jauchzet dem Herren, alle Welt!
Dienet dem Herren mit Freuden;
kommt vor sein Angesichtt mit Frohlocken.

Erkennet, daß der Herre Gott ist.
Er hat uns gemacht
und nicht wir selbst
zu seinem Volk
und zu Schafen seiner Weide.

Gehet zu seinen Toren ein mit Danken,
zu seinen Vorhöfen mit Loben.
Danket ihm, lobet seinen Namen.

Denn der Herr ist freundlich,
und seine Gnade währet ewig
und seine Wahrheit für und für.

Jauchzet dem Herren, alle Welt!
Dienet dem Herren mit Freuden;
kommt vor sein Angesichtt mit Frohlocken.

Turn thy face from my sins

Thomas Attwood (23 novembre 1765 - 1838): Turn thy face from my sins (Salmo LI, versetti 11-13). St. John’s College Choir (solista: Iestyn Davies).

Turn thy face from my sins, and put out all my misdeeds.
Make me a clean heart, O God, and renew a right spirit within me.
Cast me not away from thy presence, and take not thy Holy Spirit from me.

Nun lob, mein’ Seel’, den Herren – I

Andreas Hammerschmidt (1611 - 29 ottobre 1675): Sonata super «Nun lob, mein’ Seel’, den Herren» a 7 voci (soprano, 2 trombe, 4 tromboni) e basso continuo (pubblicata in Kirchen- und Tafelmusik, darinnen 1. 2. 3. Vocal und 4. 5. 6. Instrumenta enthalten, 1662, n. 2). Greta de Reyghere, soprano; Ricercar Consort.

Nun lob, mein’ Seel’, den Herren,
Was in mir ist, den Namen sein!
Sein’ Wohltat tut er mehren,
Vergiß es nicht, o Herze mein!
Hat dir dein’ Sünd’ vergeben
Und heilt dein’ Schwachheit groß,
Errett’t dein armes Leben,
Nimmt dich in seinen Schoß,
Mit rechtem Trost beschüttet,
Verjüngt dem Adler gleich.
Der Kön’g schafft Recht, behütet,
Die leiden in sein’m Reich.

Er hat uns wissen lassen
Sein herrlich Recht und sein Gericht,
Dazu sein’ Güt’ ohn’ Maßen,
Es mangelt an Erbarmung nicht.
Sein’n Zorn läßt er wohl fahren,
Straft nicht nach unsrer Schuld,
Die Gnad’ tut er nicht sparen,
Den Blöden ist er hold.
Sein Güt’ ist hoch erhaben
Ob den’n, die fürchten ihn.
So fern der Ost vom Abend,
Ist unsre Sünd’ dahin.

(Salmo 103:1-2, traduzione tedesca di Johann Gramann, 1530)

Perché le genti sono in tumulto e i popoli cospirano invano?

 
Thomas Tallis (c1505 - 1585): Why fum’th in fight? (Salmo 2:1-2), composto per il salterio dell’arcivescovo di Canterbury, Matthew Parker (1567). Theatre of Voices, dir. Paul Hillier.

Why fum’th in fight the Gentiles spite, in fury raging stout?
Why tak’th in hand the people fond, vain things to bring about?
The Kings arise, the Lords devise, in counsels met thereto,
against the Lord with false accord, against His Christ they go.


 
Ralph Vaughan Williams (12 ottobre 1872 - 1958): Fantasia on a Theme by Thomas Tallis per doppia orchestra d’archi (1910).
 

Salmo 47

Florent Schmitt (28 settembre 1870 - 1958): Psaume XLVII per soprano, coro, organo e orchestra op. 38 (1904). Andréa Guiot, soprano; Gaston Litaize, organo; Choeur et Orchestre National de l’ORTF, dir. Jean Martinon.

Gloire au Seigneur!
Nations, frappez des mains toutes ensemble
Chantez la gloire de Dieu, mêlez vos voix!
Parce que le Seigneur est très élevé
Et très redoutable et qu’il est le roi supreme
Qui a l’empire en toute la terre!
Chantez la gloire de Dieu par des cris d’allégresse!
Parce que le Seigneur est très élevé et très puissant.
Il est très grand, puissant et très élevé.
Qu’une sainte allégresse parte des coeurs
pour monter vers lui.
Que de vos voix et de vos âmes
Les chants de joie clamant:
Gloire au Seigneur!
Exaltez-vous à sa gloire.
Il nous a assujetti les peuples
Il a mis les nations sous nos pieds!
Gloire au Seigneur, Gloire au Dieu suprême!
Il a choisi dans son héritage
La beauté de Jacob qu’il a aimée avec tendresse.
Dieu est monté au milieu des chants de joie
Et le Seigneur est monté à la voix de la
trompette éclatante!
Nations, frappez des mains toutes ensemble!
Mêlez vos voix
Parce que le Seigneur et très élevée et très redoutable
Et qu’il est le Roi suprême,
Qui a l’empire en toute la terre
Chantez la gloire de Dieu
Par des cris d’une saint allégresse,
Gloire au Seigneur!

In terra aliena

Philippe de Monte (1521 - 4 luglio 1603): Super flumina Babylonis, mottetto per doppio coro a 8 voci sul testo del Salmo 137 (modificato). The Sixteen, dir. Harry Christophers.

Super flumina Babylonis illic sedimus et flevimus dum recordaremur tui, Sion.
Illic interrogaverunt nos qui captivos abduxerunt nos verba cantionum.
Quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena?
In salicibus in medio ejus suspendimus organa nostra.

Miserere 1750

František TůmaFrantišek Tůma (1704 - 1774): Miserere mei, Deus (Salmo 50). Ensemble da camera Currende, dir. Erik van Nevel.

  1. Miserere mei
  2. Amplius lava me [3:07]
  3. Tibi soli peccavi [6:47]
  4. Ecce enim [8:22]
  5. Asperges me [10:41]
  6. Auditui meo [12:28]
  7. Averte faciem tuam [14:56]
  8. Sacrificium Deo [16:20]
  9. Benigne fac Domine [19:03]
  10. Gloria Patri [21:26]

Miserere 1723

Charles-Hubert Gervais (1671 - 1744): Miserere (c1723-44). Gerlinde Sämann e Lisa Rothländer, soprani; Robert Morvai, tenore e contraltista; Nils Giebelhausen, tenore; Matthias Horn, basso; Capella Cathedralis Fulda e L’arpa festante, dir. Franz-Peter Huber.

Gervais - Miserere frontespizio

Miserere 1638

Gregorio Allegri (c1582 – 1652): Miserere mei, Deus, mottetto per doppio coro a 5+4 voci (c1638) su testo del Salmo 50. Ensemble Tenebrae, dir. Nigel Short.

Miserere mei, Deus: secundum magnam misericordiam tuam.
Et secundum multitudinem miserationum tuarum, dele iniquitatem meam.
Amplius lava me ab iniquitate mea: et a peccato meo munda me.
Quoniam iniquitatem meam ego cognosco: et peccatum meum contra me est semper.
Tibi soli peccavi, et malum coram te feci: ut iustificeris in sermonibus tuis, et vincas cum iudicaris.
Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum: et in peccatis concepit me mater mea.
Ecce enim veritatem dilexisti: incerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi.
Asperges me, hyssopo, et mundabor: lavabis me, et super nivem dealbabor.
Auditui meo dabis gaudium et laetitiam: et exsultabunt ossa humiliata.
Averte faciem tuam a peccatis meis: et omnes iniquitates meas dele.
Cor mundum crea in me, Deus: et spiritum rectum innova in visceribus meis.
Ne proiicias me a facie tua: et spiritum sanctum tuum ne auferas a me.
Redde mihi laetitiam salutaris tui: et spiritu principali confirma me.
Docebo iniquos vias tuas: et impii ad te convertentur.
Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis meae: et exsultabit lingua mea iustitiam tuam.
Domine, labia mea aperies: et os meum annuntiabit laudem tuam.
Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique: holocaustis non delectaberis.
Sacrificium Deo spiritus contribulatus: cor contritum, et humiliatum, Deus, non despicies.
Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion: ut aedificentur muri Ierusalem.
Tunc acceptabis sacrificium iustitiae, oblationes, et holocausta: tunc imponent super altare tuum vitulos.

La storia del Miserere di Allegri è molto interessante, specie se a raccontarla è il nostro giovane amico Francesco Di Fortunato:


Miserere 1589

William Byrd (c1540 - 1623): Miserere mei, Deus, mottetto a 5 voci (pubblicato in Cantiones Sacrae II, 1589, n. 20) su testo del Salmo 50, versetto 3. Rachel Garrepy, soprano; Christopher Garrepy, controtenore; Andrew Garrepy e Mark Garrepy, tenori; Michael Garrepy, basso.

Miserere mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam;
et secundum multitudinem miserationum tuarum, dele iniquitatem meam.

Halleluya canat tempus

William Byrd (c1540 - 1623): Laudibus in sanctis – Magnificum Domini – Hunc arguta, mottetto a 5 voci (pubblicato in Liber secundus sacrarum cantionum quinque vocum, 1589, n. 1-2); testo: parafrasi in distici elegiaci del Salmo 150. VOCES8.

Laudibus in sanctis Dominum celebrate supremum:
Firmamenta sonent inclita facta Dei.
Inclita facta Dei cantate, sacraque potentis
Voce potestatem saepe sonate manus.

2ª pars:

Magnificum Domini cantet tuba martia nomen:
Pieria Domino concelebrate lira.
Laude Dei resonent resonantia tympana summi,
Alta sacri resonent organa laude Dei.

3ª pars:

Hunc arguta canant tenui psalteria corda,
Hunc agili laudet laeta chorea pede.
Concava divinas effundant cymbala laudes,
Cymbala dulcisona laude repleta Dei.
Omne quod aethereis in mundo vescitur auris
Halleluya canat tempus in omne Deo.