O domine

Adrian Willaert (1490 - 1562): O domine Iesu Christe, mottetto a 4 voci (pubblicato in Musica quatuor vocum Liber primus, 1539, n. 14). Ensemble vocal de Bruxelles.

O domine Iesu Christe,
adoro te in cruce pendentem
et coronam spineam
in capite portantem.
Deprecor te ut ipsa crux
liberet me ab angelo percutiente.

Secunda pars :

O domine Iesu Christe,
adoro te in cruce vulneratum,
felle et aceto potatum.
Deprecor te ut tua vulnera
sint remedium animae meae.
Amen.

Terribile come un esercito pronto alla battaglia

Vincenzo Ugolini (c1580 - 6 maggio 1638): Quae est ista, mottetto a 3 cori (1622). Coro Counterpoint, dir. David Acres.

Quae est ista, quae progreditur quasi aurora consurgens,
pulchra ut luna,
electa ut sol,
terribilis ut castrorum acies ordinata?
(Cantico dei cantici VI:10)

Date palmas nobiles

Georg Friedrich Händel (1685 - 14 aprile 1759): Silete, venti, mottetto per soprano e orchestra HWV 242 (c1724). Karina Gauvin, soprano; Les Violons du Roy, dir. Bernard Ladabie.

Symphonia: Largo – Allegro

Recitativo accompagnato: Larghetto [2:14]

Silete venti, nolite murmurare frondes,
quia anima mea dulcedine requiescit.

Aria: Andante ma larghetto [5:35]

Dulcis amor, Jesu care,
quis non cupit te amare?
Veni, transfige me!
Si tu feris, non sunt clades:
tuae plagae sunt suaves,
quia totus vivo in te.

Accompagnato [12:43]

O fortunata anima!
O jucundissimus triumphus!
O felicissima laetitia!

Aria: Andante – Allegro – Da capo: Andante [13:15]

Date serta, date flores;
me coronent vestri honores;
date palmas nobiles.
Surgant venti
Et beatae spirent almae fortunatae
Auras coeli fulgidas.

Presto [22:13]

Alleluja.


Meine Freude

Johann Crüger (9 aprile 1598 - 1662): Jesu, meine Freude, inno su testo di Johann Franck (pubblicato nella 5ª edizione dell’innario protestante Praxis pietatis melica, 1653). Cappella Vocale Berlin, dir. Carsten Albrecht.

Jesu, meine Freude,
Meines Herzens Weide,
Jesu, meine Zier,
Ach wie lang, ach lange
Ist dem Herzen bange
Und verlangt nach dir!
Gottes Lamm, mein Bräutigam,
Außer dir soll mir auf Erden
Nichts sonst Liebers werden.

[Unter deinem Schirmen
Bin ich vor den Stürmen
Aller Feinde frei.
Laß den Satan wittern,
Laß den Feind erbittern,
Mir steht Jesus bei.
Ob es itzt gleich kracht und blitzt,
Ob gleich Sünd und Hölle schrecken:
Jesus will mich decken.]

Trotz dem alten Drachen,
Trotz des Todes Rachen,
Trotz der Furcht darzu!
Tobe, Welt, und springe,
Ich steh hier und singe
In gar sichrer Ruh.
Gottes Macht hält mich in acht;
Erd und Abgrund muss verstummen,
Ob sie noch so brummen.

Weg mit allen Schätzen!
Du bist mein Ergötzen,
Jesu, meine Lust !
Weg ihr eitlen Ehren,
Ich mag euch nicht hören,
Bleibt mir unbewusst!
Elend, Not, Kreuz, Schmach und Tod
Soll mich, ob ich viel muss leiden,
Nicht von Jesu scheiden.

Gute Nacht, o Wesen,
Das die Welt erlesen,
Mir gefällst du nicht.
Gute Nacht, ihr Sünden,
Bleibet weit dahinten,
Kommt nicht mehr ans Licht!
Gute Nacht, du Stolz und Pracht!
Dir sei ganz, du Lasterleben,
Gute Nacht gegeben.

Weicht, ihr Trauergeister,
Denn mein Freudenmeister,
Jesus, tritt herein.
Denen, die Gott lieben,
Muß auch ihr Betrüben
Lauter Zucker sein.
Duld ich schon hier Spott und Hohn,
Dennoch bleibst du auch im Leide,
Jesu, meine Freude.


Johann Sebastian Bach (1685 - 1750): Jesu, meine Freude, mottetto funebre a 5 voci e basso continuo BWV 227 (1723). Agnès Mellon e Greta de Reyghere, soprani; Vincent Darras, con­tro­tenore; Howard Crook, tenore; Peter Kooy, basso. La Chapelle Royale, dir. Philippe Herreweghe.
Le strofe di Franck sono alternate a passi della Lettera ai Romani :

  1. Jesu, meine Freude
  2. Es ist nun nichts Verdammliches (Romani 8:1,4)
  3. Unter deinem Schirmen
  4. Denn das Gesetz (Romani 8:2)
  5. Trotz dem alten Drachen
  6. Ihr aber seid nicht fleischlich (Romani 8:9)
  7. Weg mit allen Schätzen
  8. So aber Christus in euch ist (Romani 8:10)
  9. Gute Nacht, o Wesen
  10. So nun der Geist (Romani 8:11)
  11. Weicht, ihr Trauergeister

Johann Sebastian Bach: Jesu, meine Freude, preludio corale BWV 610 (c1713-15). Gilberto Guarino, organo.

Amare et silere

Bianca Maria Meda (c1665 - c1700): Cari musici, mottetto per soprano, 2 violini e basso continuo (da Mottetti a 1, 2, 3 e 4 voci con violini e senza, 1691, n. 1). Roberta Invernizzi, soprano; ensemble Bizzarrie Armoniche, dir. e violoncello Elena Russo.

Cari musici, cum grato silentio
Voces comprimite,
Suspendite sonos,
Cantare cessate,
Et contemplate dilecte
Jesu amores.
Non me turbate, no, amante,
Armonici chori
Cantare, cessate.

Quantae deliciae
Quantae fortunata beant me,
Rapit meum cor ad se
Jesus solus voce amante.

Quanta laetitia
Quanta me divina replet lux
In amore verus dux
Mihi donat gaudia tanta.

Ah! Quid dico! Anima ingrata,
in silentio taciturno
Amores sponsi audio sepelire,
Ah non tacete, no,
O voces canorae,
Non tacete.

Amare et silere, cor,
Tentas impossibile,
Plus tormentum sit terribile
Quando curat reticere.

Tacere et ardere, no,
Non potes tam firmissime,
Tuae pene sunt durissimae,
Si tacendo vis languere.

Alleluia.

Euge, euge!

Constantijn Huygens (1596 - 28 marzo 1687): Dilataverunt super me os suum, mottetto a 1 voce e basso continuo (pubblicato in Pathodia sacra et profana, 1647, n. 6). Anne Grimm, soprano; Peter Kooij, basso di viola; Leo van Doeselaar, organo.

Et dilataverunt super me os suum; dixerunt: Euge, euge! viderunt oculi nostri.
Vidisti, Domine: ne sileas; Domine, ne discedas a me.
(Salmo 35:21-22)

Per il Gran Delfino

Jean-Baptiste Lully (1632 - 22 marzo 1687): Plaude laetare Gallia, mottetto a 5 voci, coro, orchestra e basso continuo su testo di Pierre Perrin, composto in occasione del battesimo di Luigi di Francia, detto il Gran Delfino, figlio primogenito del Re Sole (24 marzo 1668). Le Concert Spirituel, dir. Hervé Niquet.

  1. Simphonie

    Plaude laetare Gallia
    Rore caelesti rigantur lilia,
    Sacro Delphinus fonte lavatur
    Et christianus Christo dicatur.

  2. O Jesu vita precantium [2:44]

    O Jesu vita precantium
    O Jesu vita credentium
    Exaudi vota precantium.

  3. Vivat regnet princeps fidelis [5:24]

    Vivat regnet princeps fidelis
    Semper justus, semper victor, semper augustus
    Triumphet in caelis
    Et sempiterna luceat corona.

Contrafactum

Robert Lucas de Pearsall (14 marzo 1795 - 1856): Lay a garland, madrigale a 8 voci (1840) su testo di Beaumont & Fletcher (da The Maid’s Tragedy, 1608-11: atto II, scena 1ª) modificato da Pearsall. Ensemble Voces8.

Lay a garland on her hearse
of dismal yew.
Maidens, willow branches wear,
say she died true.
Her love was false, but she was firm
Upon her buried body lie
lightly, thou gentle earth.


Pearsall: Tu es Petrus, mottetto a 8 voci (1854): travestimento spirituale del brano precedente. Coral Reyes Bartlet.

Pearsall: Lay a garland, incipit

Laetentur YouTubers. Buon Natale!

Jan Pieterszoon Sweelinck (1562 - 1621): Hodie Christus natus est, mottetto a 5 voci (dalla raccolta di Cantiones sacrae del 1619). L’esegue un ensemble virtuale formato da cinque cantanti, titolari di altrettanti canali di YouTube: Wei Jiang, soprano I; Julie Gaulke, soprano II; Simone Lo Castro, contralto; Stefan Wyatt, tenore; Patrick Williams, basso.

Hodie Christus natus est
hodie Salvator apparuit:
hodie in terra canunt Angeli,
laetantur Archangeli:
hodie exsultant justi, dicentes:
Gloria in excelsis Deo, alleluja.

Sweelinck - Hodie Christus natus est

Praeter rerum seriem

Josquin des Prez (c1450 - 1521): Praeter rerum seriem, mottetto a 6 voci (pubblicato in Motetti de la corona, Libro III, 1519). Lumina Ensemble, dir. Anna Pope.

Præter rerum seriem
parit Deum hominem
virgo mater.
Nec vir tangit virginem
nec prolis originem
novit pater.

Virtus Sancti Spiritus
opus illud cœlitus
operatur.
Initus et exitus
partus tui penitus
quis scrutatur?

Dei providentia
quæ disponit omnia
tam suave.
Tua puerperia
transfer in mysteria.
Mater ave.

Josquin, Praeter rerum seriem


Sethus Calvisius (Seth Kalwitz; 1556 - 1615): Praeter rerum seriem, mottetto a 6 voci, parode ad Josquini (pubblicato in Florilegium selectissimarum cantionum, 1603, n. 85). Kaleidos Ensemble.

Praeter rerum seriem
Parit Deum et hominem
Virgo mater.
Nec vir tangit virginem,
Nec prolis originem
Novit pater.

Virtus Sancti Spiritus
Opus illud caelitus
Operatur.
Initus et exitus
Partus tui penitus
Quis scrutatur?

Dei providentia
Haec disponit omnia
Tam suave,
Et pios caelestia
Transfert in mysteria.
Puer ave.

Calvisius, Praeter rerum seriem

In floribus rosarum et liliis convalium

John Dunstable (o Dunstaple; c1390 - 24 dicembre 1453): Speciosa facta es, mottetto a 3 voci. Gothic Voices, dir. Christopher Page.

Speciosa facta es et suavis in delitiis virginitatis
sancta Dei genitrix quam videntes filiae Syon
vernantem in floribus rosarum et liliis convalium.
Beatissimam praedicaverunt et regine laudaverunt eam.

Laudamus

Michel-Richard Delalande (15 dicembre 1657 - 1726): Te Deum, grand motet per soli, coro e orchestra S.32 (1684). Emmanuelle de Negri e Dagmar Šaškova, soprani; Sean Clayton, haute-contre; Cyril Auvity, tenore; André Morsch, basso; Le Poème Harmo­nique e Ensemble Aedes, dir. Vincent Dumestre.

  1. Te Deum laudamus
  2. Te aeternum Patrem [2:12]
  3. Tibi omnes angeli [3:21]
  4. Sanctus, Sanctus, Sanctus [5:07]
  5. Te gloriosus Apostolorum [6:42]
  6. Te per orbem terrarum [9:12]
  7. Tu rex gloriae [10:35]
  8. Tu, ad liberandum [12:54]
  9. Tu, devicto mortis aculeo [15:14]
  10. Tu ad dexteram Dei sedes [18:02]
  11. Te ergo quaesumus [19:28]
  12. Aeterna fac cum sanctis [21:10]
  13. Salvum fac populum tuum [23:00]
  14. Et rege eos [24:17]
  15. Per singulos dies benedicimus te [26:02]
  16. Dignare, Domine [28:18]
  17. Miserere nostri [29:33]
  18. In te, Domine, speravi [31:08]

Ut non confundar

Franz Tunder (1614 - 5 novembre 1667): O Jesu dulcissime, mottetto per basso, 2 violini e continuo. Rheinische Kantorei e Das Kleine Konzert. dir. Hermann Max.

O, Jesu dulcissime, creator generis humani,
quod per sacramentum tuum voluisti habitare in nobis,
conserva cor meum et corpus meum,
ut non confundar in aeternum.
Alleluia.

Dona a noi la pace

Andreas Hammerschmidt (1611 - 29 ottobre 1675): Verleih uns Frieden genädiglich, mottetto per 3 voci soliste (soprano, tenore, basso), coro a 6 voci, 2 cornetti, 3 tromboni e basso continuo (pubblicato in Musicalische Andachten, 4ª parte, 1646, n. 34). Knabenchor Hannover, Himlische Cantorey, Johann Rosenmüller Ensemble, dir. Jörg Breiding.

Verleih uns Frieden genädiglich,
Herr Gott, zu unsern Zeiten.
Es ist doch ja kein andrer nicht,
der für uns könnte streiten,
denn du, unser Gott, alleine.


Dolci pesi da sopportare

Tomás Luis de Victoria (1548 - 27 agosto 1611): Vere languores nostros, mottetto a 4 voci (pubblicato in Motecta, que partim quaternis, partim quinis, alia senis, alia octonis vocibus concinuntur, vol. I, 1572, n. 11). The Sixteen, dir. Harry Christophers.

Vere languores nostros ipse tulit
et dolores nostros ipse portavit
cujus livore sanati sumus.

Dulce lignum, dulce clavos,
dulcia ferens pondera
quae sola fuisti digna sustinere
regem coelorum et Dominum.

Con preghiere dai dolci suoni

Josquin des Prez (c1450 - 27 agosto 1521): Inviolata, integra et casta es, mottetto a 5 voci (pubblicato per la prima volta nella raccolta Liber selectarum cantionum quas vulgo mutetas appellant, Augusta 1520, n. 10). Ensemble Schola Antiqua, dir. Michael Alan Anderson.

Inviolata, integra et casta es Maria:
Quae es effecta fulgida caeli porta.
O Mater alma Christi carissima:
Suscipe pia laudum praeconia.
Te nunc flagitant devota corda et ora:
Nostra ut pura pectora sint et corpora.
Tua per precata dulcisona:
Nobis concedas veniam per saecula.
O benigna! O Regina! O Maria!
Quae sola inviolata permansisti.


Attollite portas

William Byrd (c1540 - 4 luglio 1623): Attollite portas, mottetto a 6 voci (pubblicato in Cantiones quae ab argumento sacrae vocantur, 1575, n. 11); testo: Salmo XXIV:7-8, 10 e dossologia. Ensemble Alamire, dir. David Skinner.

Attollite portas, principes, vestras, et elevamini, portæ æternales, et introibit rex gloriæ.
Quis est iste rex gloriæ? Dominus fortis et potens, Dominus potens in prælio.
Quis est iste rex gloriæ? Dominus virtutum ipse est rex gloriæ.

Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto,
Sicut erat in principio et nunc et semper,
Et in sæcula sæculorum. Amen.

Sull’arpa a dieci corde e sulla lira

Tobias Michael (23 giugno 1592 - 1657): Das ist ein kostlich Ding per voce, flauto e basso continuo (pubblicato in Musikalische Seelenlust, vol. II, 1636). Ensemble Circa 1500, dir. Nancy Hadden.

Das ist ein köstlich Ding, dem Herren danken
und lobsingen deinem Namen, du Höchster.
Des Morgens deine Gnade und des Nachts deine Wahrheit verkündigen.
Auff den zehen Seiten und Psalter mit Spielen auff der Harffen.
Denn, Herr, du lässest mich frölich singen von deinen Wercken,
und ich rühme die Geschäffte deiner Hände.

In pace

John Blitheman (c1525 - 23 maggio 1591): In pace, in idipsum, mottetto per Compieta a 4 voci (pubblicato nei Gyffard Partbooks, c1572-78, n. 43). Coro della Cattedrale di Worcester.

In pace, in idipsum dormiam et requiescam.
Si dedero somnum oculis meis,
et palpebris meis dormitationem,
dormiam et requiescam.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto.

Blitheman, In pace

Le vergini prudenti

Asprilio Pacelli (c1570 - 4 maggio 1623): Media nocte, mottetto a 12 voci (da Sacrae cantiones, 1608). Ensemble Dodecantus, dir. Marina Malavasi.

Media nocte clamor factus est:
Ecce Sponsus venit, exite obviam ei.
Prudentes virgines ornaverunt suas lampades
et intraverunt cum Sponso ad nuptias.
Fatuae autem clamabant: Domine, aperi nobis.
Et Sponsus respondens ait: Amen dico vobis, nescio vos.
Vigilate ergo, quia nescitis diem neque horam.

Ave Maria d’Arcadelt

Jacques Arcadelt (1507 - 1568): Nous voyons que les hommes, chanson a 3 voci (pubblicata nel Tiers Livre de chansons, Le Roy & Ballard, Paris 1554, Édition 1, n. 15). Ensemble Doulce Mémoire, dir. Denis Raisin Dadre.

Nous voyons que les hommes
font tous vertu d’aimer
et, sottes que nous sommes,
voulons l’amour blâmer.

Ce qui leur est louable
nous tourne à déshonneur,
faute inexcusable,
O dure loi d’honneur!

Nature, plus qu’eux sage,
nous en a un corps mis
plus propre à cet usage
et nous est moins permis.


Arcadelt: Ave Maria a 4 voci. The Cathedral Singers, dir. Richard Proulx.
Non si tratta in realtà di una composizione originale di Arcadelt, bensì di un travestimento spirituale, realizzato da Pierre-Louis Dietsch nel 1842, della chanson precedente.


Franz Liszt (1811 - 1886): Ave Maria d’Arcadelt per pianoforte S.183/2 (1862). Philip Thomson.


Contemplare et mirare

Grzegorz Gerwazy Gorczycki (c1665 – 30 aprile 1734): Omni die dic Mariae, mottetto a 4 voci con basso continuo. Coro Resonans con tutti e Concerto Polacco, dir. Marek Toporowski.
Inno di san Casimiro di Cracovia. Il mottetto si basa su un’antica melodia, affidata alla voce di tenore.

Omni die dic Mariae
Mea laudes anima:
Eius festa, eius gesta
Cole devotissima.

Contemplare et mirare
Eius celsitudinem:
Dic felicem genitricem,
Dic beatam Virginem.

Ipsam cole, ut de mole
Criminum te liberet,
Hanc appella, ne procella
Vitiorum superet.

Haec persona nobis dona
Contulit coelestia;
Haec regina nos divina
Illustravit gratia.

Gorczycki, Omni die dic Mariae

Illic sedimus et flevimus

François Giroust (10 Aprile 1738 - 28 Aprile 1799): Super flumina Babylonis, grand motet sul Salmo 116 per soli, coro e orchestra (1767). Bernadette Degelin e Catherine Vandevelde, soprani; Jean Nirouet, controtenore; Howard Crook, tenore; Michel Verschaeve, basso; Chœur de chambre de Namur & Musica Polyphonica, dir. Louis Devos.

Super flumina Babylonis illic sedimus et flevimus, dum recordaremur Sion.
In salicibus in medio ejus suspendimus organa nostra:
quia illic interrogaverunt nos, qui captivos duxerunt nos, verba cantionum; et qui abduxerunt nos: Hymnum cantate nobis de canticis Sion.
Quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena?
Si obvlitus fuero tui, Jerusalem, oblivioni detur dextera mea.
Adhaereat lingua mea faucibus meis, si non meminero tui; si non proposuero Jerusalem in principio laetitiae meae.
Memor esto, Domine, filiorum Edom, in die Jerusalem: qui dicunt: Exinanite,
exinanite usque ad fundamentum in ea.
Filia Babylonis misera! beatus qui retribuet tibi retributionem tuam
quam retribuisti nobis.
Beatus qui tenebit, et allidet parvulos tuos ad petram.

Intemerata

Johannes Ockeghem (fra il 1410 e il 1430 - 1497): Intemerata Dei mater, mottetto a 5 voci (c1487). Ensemble Musica Nova di Lione.

Intemerata Dei mater, generosa puella,
Milia carminibus quam stipant agmina divum,
Respice nos tantum, si quid iubilando meremur.
Tu scis, virgo decens, quante discrimen agatur
Exulibus passimque quibus iactemur arenis.

ec sine te manet ulla quies, spes nulla laboris,
Nulla salus patrie, domus aut potiunda parentis,
Cui regina prees, dispensans omnia; leto
Suscipis ore pios, dulci quos nectare potas,
Et facis assiduos epulis accumbere sacris.

Aspiciat, facito, miseros pietatis ocello
Filius; ipsa potes. Fessos hinc arripe sursum
Diva virgo manu tutos et in arce locato.

Intemerata

Ut animalia viderent

Tomás Luis de Victoria (1548 - 1611): O magnum mysterium, mottetto a 4 voci (pubblicato in Motecta, que partim quaternis, partim quinis, alia senis, alia octonis vocibus con­ci­nun­tur, vol. I, 1572, n. 5). Fieri Consort.

O magnum mysterium,
et admirabile sacramentum,
ut animalia viderent Dominum natum,
jacentem in praesepio!
Beata Virgo, cujus viscera
meruerunt portare
Dominum Christum.
Alleluia.